Staw barkowy
Staw kulisty wolny łączący kończynę górną z obręczą barkową. Staw ramienny łączy głowę kości ramiennej z wydrążeniem stawowym łopatki. Dzięki temu umożliwia ruch w wielu płaszczyznach. Ze względu na skomplikowaną budowę jest podatny na przeciążenia i urazy.
Uszkodzenie stożka rotatorów
Uszkodzenie stożka rotatorów jest jedną z najczęstszych kontuzji w obrębie barku. Występuje ona nie tylko ze względu na wykonywanie aktywności sportowych. Często zdarza się także u osób nieaktywnych fizycznie, np. podczas podnoszenia/rzucania cięższym przedmiotem.
Stożek rotatorów jest złożony z 4 mięśni - nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, podłopatkowego i obłego mniejszego. Do jego zadań należy głównie stabilizacja stawu ramiennego oraz uczestniczenie w ruchach głównie rotacyjnych w stawie.
Uszkodzenie tej struktury może nastąpić ze względu na uraz - zwykle podczas uniesionego ramienia. Oprócz sportowców narażeni są także pracownicy wykonujący pracę z uniesionymi rękami - np. malarze. Uszkodzenie może pojawić się także podczas upadku na kończynę górną.
Innym typem uszkodzenia jest jej przeciążenie, co powoduje tendinopatie lub zwapnienia w obrębie ścięgien.
Ze względu na złożoność stożka rotatorów oraz jego powiązanie z innymi strukturami, niezwykle ważna jest dokładna diagnostyka u fizjoterapeuty. Tylko jej wykonanie pozwoli na dobranie odpowiedniego programu terapii - a więc ćwiczeń, terapii manualnej wspomaganej kinesiotapingiem oraz reedukacji wzorców ruchowych.
Zwichnięcie stawu ramiennego
Zwichnięcie barku najczęściej występuje podczas aktywności fizycznej - zarówno u sportowców, jak i amatorów. Niekiedy związane jest też z upadkiem (np. ze schodów) lub urazem wysokoenergetycznym, takim jak wypadki komunikacyjne.
Samo zwichnięcie spowodowane jest przez przemieszczenie głowy kości ramiennej poza panewkę stawu. Głowa kości ramiennej może powrócić w fizjologiczne miejsce samoistnie lub wymagać nastawienia.
Zwichnięcie może pociągnąć za sobą negatywne efekty dla stawu ramiennego - takie jak urazy tkanek miękkich, niestabilność barku. Najczęściej występuje ból oraz obrzęk i ocieplenie stawu, wynikające ze stanu zapalnego po urazie.
Po opisywanej kontuzji, w celu powrotu do pełnej sprawności, niezbędna jest indywidualnie dobrana rehabilitacja. Jej brak może skutkować ograniczeniem sprawności funkcjonalnej kończyny górnej, długotrwałym bólem, a także może predysponować do wystąpienia zwichnięcia barku ponownie (w tym do nawykowych zwichnięć stawu ramiennego).
Zamrożony bark
Zamrożony bark charakteryzuje się długotrwałym i postępującym unieruchomieniem kompleksu ramiennego, aż do niemal jego całkowitego „zamrożenia”. Często towarzyszą mu także dolegliwości bólowe przy próbach ruchu stawem.
Przyczyna zamrożone barku nie jest do końca jasna. Uważa się, że mogą go powodować czynniki takie jak uraz lub zabieg operacyjny, ale zdarza się, że „zamrożenie” barku następuje bez wyraźnej przyczyny urazowej - i jest efektem przeciążeń, a także zaburzeń metabolicznych w obrębie tkanki. Po pojawieniu się stanu zapalnego błony maziowej następuje włóknienie torebki stawowej stawu ramiennego, a także następuje jego większe unerwienie i unaczynienie. To sprawia, że ograniczona jest znacznie jego ruchomość, a niemal każda próba poruszenia stawem sprawia ból. Proces „zamrażania i odmrażania” jest długotrwały, liczony w miesiącach, zdarzają się także przypadki niecałkowitego „odmrożenia” lub wystąpienia tego problemu w drugim barku.
Przez cały okres terapii zamrożonego barku niezwykle ważna jest fizjoterapia. Ze względu na okresy, można podzielić ją na interwencję w fazie zamrażania, zamrożenia oraz odmrażania.
W zależności od stanu funkcjonalnego i dolegliwości, stosowane są metody terapii tkanek miękkich oraz mobilizacje, ćwiczenia rozciągające, zwiększające stabilność i wzmacniające obręcz ramienną, a także wspomagająco fizykoterapia.
Uszkodzenia obrąbka typu SLAP
Dotyczy uszkodzenia przednio-górnego obrąbka stawu barkowego-struktury otaczającej głowę kości ramiennej. Najczęstsze uszkodzenia typu I (zwyrodnienie i postrzępienie górnej części obrąbka) i typu II (oderwanie górnej części obrąbka wraz ze ścięgnem bicepsa od panewki).
Przyczyną może być uraz, podczas którego przekroczona zostaje wytrzymałość obrąbka. W wyniku działania dużej siły dochodzi do wzrostu napięcia mięśnia dwugłowego ramienia i oderwania obrąbka. Kolejną przyczyną może być powtarzanie czynności unoszenia rąk ponad głowę u sportowców lub pracowników fizycznych, gwałtowne pociągnięcie np. przez psa, podciąganie się na drążku lub rzucaniu przedmiotem.
Do objawów uszkodzenia należą dolegliwości bólowe, zwłaszcza przy unoszeniu kończyn górnych ponad głowę, ograniczenie zakresu ruchomości stawu barkowego, stan zapalny w obrębie torebki stawowej. Leczenie zachowawcze trwa od 3 do 6 miesięcy i ma na celu poprawę funkcji obręczy barkowej i stawu ramiennego pod kątem ruchomości, siły i ogólnej sprawności.
Jakie są metody rehabilitacji?
- terapia manualna
- terapia punktów spustowych
- suche igłowanie
- fizykoterapia: elektroterapia, krioterapia, jonoforeza pole magnetyczne
- ćwiczenia mające na celu poprawę stabilizacji łopatki, korektę postawy i techniki u sportowców
Zapalenie kaletki podbarkowej
Kaletka oddziela mięsień nadgrzebieniowy od mięśnia naramiennego, wyrostka barkowego i wyrostka kruczego, dzięki czemu amortyzuje ruchy w stawie raemiennym. W wyniku długotrwałego przeciążenia, podczas podnoszenia rąk u pływaków pracowników fizycznych, sportowców, dochodzi do powstawania mikrourazów. Dochodzi do pogrubienia kaletki i zwężenia przestrzeni między głową kości ramiennej, a więzadłami, które tworzą staw barkowy.
Zapalenie kaletki podbarkowej jest pierwszym etapem zespołu ciasnoty podbarkowej, czyli choroby stożka rotatorów barku.
Pierwszym objawem jest ból i ograniczenie ruchomości kończyn górnych tylko podczas ruchu oraz uczucie osłabienia mięśni. Na tym etapie ból nie występuje w spoczynku.
Warto potwierdzić objawy badaniami takimi jak zdjęcie rentgenowskie, rezonans magnetyczny lub USG. W skrajnych przypadkach wykonuje się zabieg chirurgiczny usunięcia ostrogi, która powoduje mechaniczne uszkodzenia stawów.
Jakie są metody rehabilitacji?
- działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe przy pomocy zabiegów fizykoterapeutycznych np krioterapia
- ćwiczenia wzmacniające siłę mięśni: nadgrzebieniowego, obłego mniejszego, podłopatkowego, podgrzebieniowego, głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia;
- terapia manualna
- ćwiczenia propriocepcji
Konflikt podbarkowy
Między głową kości ramiennej a wyrostkiem barkowym łopatki jest przestrzeń, przez którą przechodzą mięśnie należące do grupy stożka rotatorów. Konflikt pod barkowy pojawia się gdy dochodzi do zwężenia tej przestrzeni. Dotyczy to osób powtarzających ruch unoszenia rąk ponad głowę np. u pracowników fizycznych, osób uprawiających sporty takie jak tenis, pływanie, siatkówka lub podnoszenie ciężarów. Podczas wykonywania ruchów ścięgna mięśni stożka rotatorów oraz kaletka podbarkowa uciskane są o wyrostek barkowy i więzadło kruczo-barkowe. Dochodzi do rozwoju stanu zapalnego i obrzęku tkanek miękkich. Wsród przyczyn rozwoju konfliktu pod barkowego dochodzi w wyniku urazu, zmian zwyrodnieniowych, zapalenie kaletki podbarkowej, przeciążeń, dysbalansu mięśniowego, osłabienia siły mięśni obręczy barkowej.
Pacjenci zgłaszają ból podczas np. zakładania biustonosza (zgięcie i odwiedzenie kończyny górnej) promieniujący do połowy ramienia, tkliwość w okolicy wyrostka barkowego, dolegliwości bólowe podczas leżenia na barku objętym stanem zapalnym.
Jakie są metody rehabilitacji?
- terapia manualna
- ćwiczenia wzmacniające siłę mięśniową mięśnia nadgrzebieniowego, podłopatkowego, obłego mniejszego oraz głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia
- zabiegi fizykalne zmniejszające stan zapalny
Stan po złamaniu obojczyka
Do złamania obojczyka dziecka może dojść podczas porodu, w wyniku zbyt dużej masy lub nieprawidłowego ułożenia podczas porodu. Kolejnymi przyczynami może być upadek na wyprostowaną rękę, upadek z wysokości np. z konia lub wypadek komunikacyjny. Jeśli złamanie nastąpiło bez przemieszczenia odłamów kostnych wczas stosuje się leczenie zachowawcze. W przeciwnym razem wykonuje się zabieg operacyjny. Gdy nastąpi zrost kostny można rozpocząć fizjoterapię.
W pierwszym okresie po operacji stosuje się zabiegi fizykalne o działaniu przeciwbólowym i przeciwobrzękowym: pole magnetyczne, laseroterapia, krioterapia. Złamanie obojczyka skutkuje zaburzeniem funkcji barku, dlatego rehabilitacja ma na celu wzmocnienie mięśni obręczy barkowej i przywrócenie odpowiedniej ruchomości w stawie ramiennym, barkowo-obojczykowym u mostkowo-obojczykowym. Uzupełnieniem terapii mogą być aplikacje kinesiotapingu.
Nadmierna protrakcja barków
Protrakcja barków to wysunięcie barków do przodu. Najczęściej dochodzi w wyniku długiego siedzenia, które wymusza wysunięcie barków do przodu np. podczas pisania na klawiaturze, garbienie się podczas używania telefonu, przeglądania social mediów lub jako konsekwencja wad anatomicznych. Objawami nadmiernej protrakjci może być uczucie mrowienia, a nawet drętwienia kończyn górnych, bóle głowy, niewydolność mięśniową. Lekceważenie problemu może rozwinąć powstanie pleców okrągłych.
Fizjoterapia polega na przywróceniu odpowiedniej elastyczności przykurczonych struktur, dzięki terapii manualnej lub masażu mięśniowo-powięziowym. Uzupełnieniem terapii jest fizykoterapia: elektroterapia , krioterapia, ciepłolecznictwo oraz laseroterapia. Edukacja przyjmowania prawidłowej postawy i regularne ćwiczenia pomogą zapobiec rozwojowi problemu jak i również wpłyną na walory estetyczne sylwetki.
Niestabilność stawu ramiennego
Staw ramienny jest stawem kulistym dzięki czemu ma dużą ruchomość. Każda nieprawidłowość lub uraz prowadzi do zaburzeń w obrębie tkanek miękkich stawu ramiennego. Skutkiem są zaburzenia stabilizacji i kontroli, które są konsekwencją niewystarczającej propriocepcji, czyli czucia głębokiego. Jednym z takich zaburzeń jest niestabilność stawu ramiennego, której objawami są nawracające zwichnięcia, obawa przed ruchami w stawie ramiennym, dolegliwości bólowe przy określonych ruchach, przeskakiwanie w stawie ramiennym z uczuciem „kliknięcia”. Jeśli przyczyną niestabilności jest uraz przeprowadza się zabieg operacyjny.
Rehabilitacja polega na wprowadzeniu ćwiczeń odtwarzających prawidłowe wzorce ruchowe, wzmacniające mięśnie obręczy barkowej i ćwiczenia centrujące głowę kości ramiennej.
