Staw kolanowy

Kolano biegacza związane jest z przeciążeniem pasma biodrowo piszczelowego (ITBS – Iliotibial Band Syndrome), występuje najczęściej u osób aktywnych fizycznie. Pasmo biodrowo-piszczelowe to gruba warstwa tkanki łącznej, przebiegająca po bocznej stronie uda aż do kości piszczelowej (po stronie wewnętrznej). Stanowi ono łącznik pomiędzy stawem kolanowym a biodrowym. Najczęściej jednak, przez dysproporcję siły mięśni kończyn dolnych, jest ono poddawane znacznym przeciążeniom, na które podatne jest najbardziej jego dystalny przyczep – właśnie w okolicy kolana.

Jakie są przyczyny ITBS?
Najczęściej należą do nich błędy treningowe, takie jak brak lub nieodpowiednia rozgrzewka, nieprawidłowe wzorce ruchowe, zbyt duże obciążenia w trakcie treningu lub za krótka regeneracja po treningu.

Jak się objawia kolano biegacza?
Najczęściej występującym objawem jest ból po stronie zewnętrznej, który nasila się podczas aktywności fizycznej. W późniejszych etapach może występować także w spoczynku. Nasilenie objawów może występować np. podczas wykonywania przysiadów czy chodzenia po schodach.

Boli mnie kolano, co mogę zrobić?
Kolano biegacza jest efektem długotrwałych przeciążeń i tylko kompleksowe podejście jest w stanie zapobiec nawracaniu problemu w przyszłości. Podstawą jest wizyta u fizjoterapeuty sportowego, który zdiagnozuje przyczynę problemu i dobierze indywidualnie terapię. Jej podstawą powinny być ćwiczenia w połączeniu z terapią manualną, efekty także daje wspomagająco fizykoterapia.
Najważniejsze są jednak zmiany nawyków ruchowych – odpowiednia rozgrzewka, poprawa biomechaniki ruchu oraz regeneracja po treningu.

Zdrowe więzadło krzyżowe przednie jest w stanie przejmować przeciążenia sięgające ponad 2500N. Jest to struktura odpowiedzialna za utrzymywanie kości piszczelowej w jej prawidłowym położeniu. Do uszkodzeń tej struktury dochodzi najczęściej w złożonym mechanizmie z komponentą rotacyjną. Uszkodzenie ACL dotyczy głownie zawodników sportów zespołowych oraz sportów, w których zawodnicy muszą gwałtownie wyhamowywać lub zmieniać trajektoria ruchu. Niestety uszkodzenie ACL idzie najczęściej w parze z uszkodzeniem innych struktur takich jak łąkotka i więzadło MCL.

Niezwykle ważna jest rehabilitacja – zarówno przed, jak i pooperacyjna.
Przed operacją skupiamy się na przywróceniu pełnego zakresu ruchu, stabilizacji i wzmocnieniu mięśni w obrębie kończyny dolnej. Dzięki temu proces rehabilitacji po operacji jest znacznie krótszy.
Po operacji dzięki połączeniu ćwiczeń i terapii manualnej, a także fizykoterapii, przywracamy maksymalną możliwą sprawność stawu kolanowego pacjenta.

Uszkodzenie łąkotki jest jednym z częstszych urazów w obrębie stawu kolanowego. Szczególnie narażeni są na nią młodzi sportowcy (piłkarze, snowboardziści, narciarze) ze względu na duże przeciążenia oddziałujące na kolano podczas treningu; a także osoby po 40.r.ż. – tutaj dominuje jako przyczyna zaburzenie prawidłowej biomechaniki kolana, postępujące długotrwałe przeciążenia oraz zwyrodnienia.

Staw kolanowy zawiera 2 łąkotki – boczną i przyśrodkową. Obie mają kształt małych półksiężyców – zbliżony do litery C. Bardziej podatna na uszkodzenia jest łąkotka przyśrodkowa ze względu na jej mniejszą mobilność. Łąkotki mają za zadanie dopasowywać do siebie powierzchnie stawowe kości piszczelowej i udowej, amortyzować obciążenia oraz uczestniczą w wymianie substancji odżywczych.

Uszkodzona łąkotka z reguły daje dolegliwości bólowe po tej stronie, która została naruszona. Dodatkowo występuje blokowanie się lub przeskakiwanie kolana. Uszkodzenie łąkotki wymaga konsultacji z ortopedą, a nierzadko także operacji szycia lub usunięcia łąkotki.
Niezależnie od zastosowania lub nie zabiegu operacyjnego, kolano z uszkodzoną łąkotką wymaga rehabilitacji. Łąkotki są jednym z ważniejszych elementów czucia głębokiego w kolanie, więc brak odpowiedniego programu powrotu do funkcji sprawi, że uraz ten może nawracać.

Co robimy z uszkodzonymi łąkotkami?
– praca z blizną, obrzękiem po zabiegu operacyjnym (jeśli zostanie zastosowany)
– praca nad stabilnością kolana i całego ciała
– przywracanie naturalnego zakresu ruchu
– wzmacnianie mięśni kończyny dolnej

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego nazywana inaczej gonartrozą jest najczęstszym rodzajem choroby zwyrodnieniowej. Zazwyczaj dotyka przedział przyśrodkowy i staw rzepkowy-udowy. 
Przyczyny: W większości przypadków rozwija się samoistnie lub w wyniku przebytych urazów, zmian statyki np. kolano szpotawe, koślawe lub jako konsekwencja chorób metabolicznych. 


Profilaktyka: Systematyczna aktywność fizyczna, unikanie nadwagi



Kiedy zgłosić się do fizjoterapeuty? 

Jeśli zauważasz objawy takie jak: ból w obrębie stawu kolanowego, ograniczenie ruchomości, sztywność kolana, trzeszczenie lub obrzęk skontaktuj się z fizjoterapeutą. Zapobiegnie to rozwojowi dysfunkcji wynikających z nieprawidłowo funkcjonującego stawu oraz ograniczeniu ruchomości stawu.
Jeśli fizjoterapia nie przyniesie efektów pacjentów poddaje się zabiegowi endoprotezoplastyki stawu kolanowego lub rzadko osteotomii.

Wada, w której oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz. Najczęstszą przyczyną jest krzywica oraz nadmierne przeciążenie statyczne układu kostnego kończyn dolnych. Trzony kości udowej, piszczelowej i strzałkowej wygięte są na zewnątrz. Rozciągnięte struktury aparatu mięśniowo-więzadłowego to więzadło poboczne zewnętrzne, mięśnie dwugłowe uda i strzałkowe. Przykurczone struktury to mięśnie półścięgniste, półbłoniaste oraz dwugłowe uda.

Nogi ułożone w kształcie litery „X”. Wada, w której oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewnątrz. Koślawość fizjologiczna występuje, gdy odchylenie od osi jest nie większe niż 10-15 stopni lub rozstęp między kostkami przyśrodkowymi wynosi 4-5 cm. W wyniku rozwoju wady dochodzi do zmian kostnych: przyrostu kłykcia wewnętrznego kości udowej, skrzywienia kości udowej lub piszczelowej, skręcenie na zewnątrz podudzia i przeprostu w stawie kolanowym. Skutkiem zmian kostnych są zmiany mięśniowo-więzadłowe: rozciągnięcie więzadła pobocznego piszczelowego, skrócenie więzadła pobocznego strzałkowego, rozciągnięcie mięśnia półścięgnistego, półbłoniastego, krawieckiego, głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego, przykurczu pasma biodrowo-piszczelowego oraz mięśnia dwugłowego uda.

Rzepka znajduje się z przodu stawu kolanowego w ścięgnie mięśnia czworogłowego uda. Jej funkcja polega na przenoszeniu obciążenia podczas biegania, skakania, klęczenia oraz kontroli ruchu zginania i prostowania kolana. Rzepka pokryta jest warstwą tkanki chrzęstnej, która w wyniku urazów, przeciążeń jak i również braku ruchu, prowadzącego do nieprawidłowego odżywienia, ulega degeneracji. Chondromalacja rzepki jest zmiękczeniem chrząstki stawowej, przez co staje się ona podatna na pęknięcia i uszkodzenia.
Obserwuje się, że u kobiet, ze względu na budowę miednicy jest większa skłonność do uciekania rzepki na bok. 


Objawy: ból występujący z przodu kolana, ból po długotrwałym siedzeniu, ból podczas wchodzenia i schodzenia ze schodów, ból przy zgięciu stawu kolanowego, rzadko może pojawić się obrzęk

Leczenie: W zależności od fazy choroby leczenie polega na łagodzeniu dolegliwości bólowych i stanu zapalnego oraz ćwiczeniach wzmacniających mięśnie pośladkowe i czworogłowych uda. Ważnym elementem jest unikanie przeciążeń stawu kolanowego. Gdy fizjoterapia nie przynosi żadnych efektów pacjenta poddaje się zabiegowi artroskopii kolana.

Przyparcie boczne rzepki dotyczy stawu rzepkowo-udowego. Rzepka znajduje się między kłykciami kości i udowej w centralnej części. W sytuacji, gdy zaczyna się przesuwać w kierunku bocznym i uciskać na kłykieć boczny kości udowej mówimy o przyparciu bocznym rzepki. Głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego uda jest osłabiona
.
Przyczyny: wrodzona nieprawidłowa budowa rzepki, przemieszczenie przyczepu mięśnia czworogłowego uda, nadmierna rotacja zewnętrzna podudzia, szeroka miednica, nadmierna pronacja stopy, uraz, przykurcz pasma biodrowo-piszczelowego


Objawy: ból z przodu lub z boku stawu kolanowego w wyniku zwiększonego ciśnienia śródkostnego, przeskakiwanie i „uciekanie” kolana wynikające z nieprawidłowego toru przesuwania się rzepki, zmniejszona ruchomość rzepki

Leczenie obejmuje fizjoterapię oraz leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Gdy fizjoterapia nie przynosi poprawy i dodatkowo występuje podwichnięcie rzepki wykonuje się zabieg artroskopii, polegający na uwolnieniu bocznego troczka rzepki. 

Celem rehabilitacji jest zmniejszenie dolegliwości bólowych, praca nad stabilnością stawu i ruchomością rzepki. Fizjoterapia obejmuje terapię manualną, ćwiczenia wzmacniające mięśnie pośladkowe średnie, obszerne przyśrodkowe, ćwiczenia rozciągające mięśnie czwrogołowe i pasmo biodrowo-piszczelowe, ćwiczenia stabilizacji, kinesiotaping wspomagający korektę rzepki oraz zabiegi fizykalne.

Powstaje, gdy dojdzie do uszkodzenia więzadła w kolanie, którego funkcją jest stabilizacja. Uraz może dotyczyć następujących więzadeł: krzyżowego przedniego (ACL), krzyżowego tylnego (PCL), pobocznego piszczelowego (MCL) lub pobocznego piszczelowego (LCL). W zależności od uszkodzonego więzadła objawy mogą się różnić. Różne są również mechanizmy urazu. Do typowych objawów należą dolegliwości bólowe stawu, krwiaki stawu, uczucie przeskakiwania i niestabilności stawu. 



Jakie są metody rehabilitacji?
– kinesiotaping, mający na celu stabilizację kolana
– ćwiczenia wzmacniające aparat mięśniowy
– ćwiczenia propriocepcji
– w fazie ostrej fizykoterapia: krioterapia, magnetoterapia, laseroterapia, elektroterapia

Zespół dolegliwości bólowych w obrębie rzepki, wywołany przeciążeniem stawu rzepkowo-udowego. Charakterystycznym objawem jest ból w przedniej części stawu kolanowego, nasilający się po intensywnej aktywności fizycznej lub po długotrwałym siedzeniu. Najczęstszą przyczyną są mikrourazy, powstające w wyniku przeciążeń, dysbalans mięśniowy oraz nieprawidłowa biomechanika stawu kolanowego. Leczenie polega na wprowadzeniu fizjoterapii i pracy nad aparatem mięśniowym-wzmacnianiem osłabionych mięśni, ruchomością stawu, rozciąganiem przykurczonych struktur, redukcją stanu zapalnego i dolegliwości bólowych.



Jakie są metody rehabilitacji?
– terapia manualna
– ćwiczenia wzmacniające głowę przyśrodkową mięśnia czworogłowego
– ćwiczenia rozluźniające
– kinesiotaping
– ćwiczenia czucia głębokiego
– fizykoterapia (krioterapia miejscowa, pole magnetyczne, elektrostymulacja)

Zalecenia: unikanie nadmiernego obciążania stawu kolanowego