Staw skokowy
Staw skokowy dzieli się na górny i dolny. Staw skokowy górny jest połączeniem stawowym w obrębie stopy, łączącym kości goleni ze stępem. Staw skokowy dolny to połączenie kości skokowej z kością piętową oraz kością łódkowatą.
Skręcenie stawu skokowego
Skręcenie stawu skokowego, potocznie nazywane skręceniem kostki, dotyka każdego roku tysięcy osób. Ze względu na duże siły działające na staw skokowy, zwłaszcza podczas ruchów skrętnych, a także skomplikowaną budowę aparatu torebkowo-więzadłowego, uraz tego stawu następuje niezwykle często zarówno w sporcie amatorskim i zawodowym, ale także podczas wykonywania czynności dnia codziennego.
Uraz stawu skokowego może nastąpić z lub bez naderwania, całkowitego zerwania więzadeł lub torebki stawowej. Podczas skręcenia kostka kierowana jest do wewnątrz lub do zewnątrz, co doprowadza do nagłego przeciążenia aparatu torebkowo-więzadłowego po przeciwnej stronie.
Najnowszym protokołem postępowania w skręceniach stawu skokowego jest PEACE & LOVE.
Tuż po urazie, protokół PEACE składa się z następujących części:
P - protect; czyli ograniczenie ruchu na 2-3 dni
E - elevation; uniesienie kostki powyżej lini serca, aby zmniejszyć obrzęk
A - avoid anti inflammatories; unikaj leków przeciwzapalnych (NLPZ), pozwól, aby stan zapalny przyczynił się do lepszego i szybszego gojenia tkanki
C - compress; kompresja kostki za pomocą bandaża elastycznego
E - education; tutaj niezbędna jest pomoc dobrego fizjoterapeuty, który od samego początku wyznaczy plan terapii dla Ciebie i poinformuje, czego unikać, a które ćwiczenia wykonywać
W dalszych dniach po urazie stosowany jest protokół LOVE:
L - load; czyli obciążenie stawu skokowego w zakresie bezbolesnym już kilka dni po urazie, pozwala to na regenerację dopasowaną do późniejszych optymalnych obciążeń
O - optimism; bądź nastawiony pozytywnie do rehabilitacji!
V - vascularisation; pobudzenie układu krążeniowego wspomaga regenerację tkanek
E - excercise; ćwiczenia są niezbędne do odbudowania stabilności, siły i mobilności tkanek
Zapalenie ścięgna Achillesa
Objawem zapalenia ścięgna Achillesa jest ból w środkowo-dolnej części łydki, narastający przy ucisku, rozciąganiu łydki. Pojawia się także na początku oraz po zakończeniu wzmożonej aktywności fizycznej, np. biegania pod górkę. Pojawić się może także odczucie sztywności oraz wyczuwalne palpacyjnie zgrubienie na przebiegu ścięgna.
Przyczyną zapalenia ścięgna Achillesa są zwykle nadmierne przeciążenia podczas uprawiania sportów, nieodpowiednie układanie stopy na podłożu (zaburzenia biomechaniki), a także u osób, które nagle i bez odpowiedniego przygotowania rozpoczynają obciążającą aktywność ruchową. Oprócz nadmiernego obciążania podczas aktywności, do wystąpienia tej dysfunkcji predysponuje otyłość i nadwaga. Często też pojawia się u kobiet chodzących długotrwale w wysokich butach lub szpilkach.
Diagnostyka zapalenia ścięgna Achillesa opiera się głównie o badanie USG oraz dopasowanie objawów pacjenta do możliwych schorzeń.
Leczenie zapalenia ścięgna Achillesa polega głównie na uczestnictwie w procesie fizjoterapii.
Stosowane ćwiczenia rozciągające m.in. łydkę, ćwiczenia progresywnego wzmacniania oraz normalizację balansu mięśniowego są niezbędne do uzyskania optymalnych efektów terapeutycznych.
Niestabilność stawów skokowych
Niestabilność stawu skokowego może objawiać się bólem w okolicy samego stawu, łydki, kości strzałkowej, a także kolana. Dodatkowo nasila się on po wysiłku, szczególnie w przypadku poruszania się po nierównych powierzchniach. Występują także krepitacje wewnątrz stawu. W przypadku dużej niestabilności, możliwe jest uszkodzenie lub podrażnienie nerwu strzałkowego, co objawia się mrowieniem i drętwieniem palców.
Nieleczona niestabilność prowadzi do wystąpienia przeciążeń zarówno w obrębie stawu, jak i kolana, biodra (również drugiej kończyny), a w dalszym czasie również kręgosłupa. Stąd ważne jest szybkie zdiagnozowanie i podjęcie terapii.
Jakie są metody rehabilitacji?
- działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe: laser, ultradźwięki, krioterapia
- terapia manualna
- ćwiczenia rozciągające
- ćwiczenia wzmacniające, stabilizacyjne, propriocepcji
Złamanie stawu skokowego
Złamanie dotyczy obszaru składającego się z kości skokowej, kostki bocznej i kostki przyśrodkowej. W wyniku urazu, podczas którego doszło do wymuszonego ruchu może dojść do złamania jedno- dwu- lub trójkostkowe. Do objawów należy ból, promieniujący do stopy lub kolana, obrzęk, zasininie, deformacja stawu, ograniczona lub zwiększona ruchomość stawu. Leczenie może polegać na unieruchomieniu kończyny w sztywnym opatrunku podudziowym oraz zakaz obciążania kończyny na 6 tygodni.
Jakie są metody rehabilitacji?
- działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe: laser, ultradźwięki, krioterapia
- pinoterapia
- terapia punktów spustowych;
- rozluźnianie rozcięgna podeszwowego;
- suche igłowanie;
- flossing;
- terapia manualna, mająca na celu eliminowanie przykurczy i sztywności stawów, a także stopniowe i bezpieczne dla pacjenta zwiększanie zakresu ruchomości.
- ćwiczenia rozciągające
- ćwiczenia wzmacniające, stabilizacyjne, propriocepcji
Uraz inwersyjny
Jest najczęstszym rodzajem urazu stawu skokowego. Dochodzi do niego np. podczas ześlizgnięcia stopy z krawężnika lub nieprawidłowego lądowania w trakcie biegu, co powoduje rotację kości skokowej wraz z jednoczesną zewnętrzną rotacją piszczeli i strzałki. Dochodzi do uszkodzenia więzadeł bocznych stawu skokowo-goleniowego. Najczęściej uszkodzeniom ulegają jednocześnie więzadło skokowo-strzałkowe przednie i więzadło piętowo-strzałkowe. Dodatkowo urazowi może ulec torebka stawowa, ścięgna mięśni strzałkowych i zakończenia nerwowe tych struktur.
Proces rehabilitacji zależy od stopnia uszkodzeń.
W pierwszym okresie fizjoterapii należy zmniejszyć obrzęk i dolegliwości bólowe stawu skokowego, dlatego stosuje się techniki tkanek miękkich, protokół PRICEMMMS oraz taping przeciwobrzękowy.
W kolejnym etapie stosuje się terapię manualną polegającą na stopniowym zwiększaniu zakresu ruchu wyprostu i ewersji, masaż poprzeczny więzadła skokowo-strzałkowego przedniego, masaż funkcyjny mięśnia brzuchatego, płaszczkowatego i grupy kulszowo-goleniowej, masaż głęboki rozcięgna podeszwowego i mięśnia trójgłowego łydki, rozciąganie mięśnia brzuchatego łydki, płaszczkowatego i grupy kulszowo-goleniowej. Wprowadza się również ćwiczenia propriocepcji i wzmacniania mięśni strzałkowych i prostowników stawu skokowego.
Ostatni etap rehabilitacji polega na przygotowaniu do powrotu do pełnej sprawności i aktywności sportowych.
Uraz ewersyjny
Najczęściej do urazu ewersyjnego dochodzi podczas skakania, biegania lub spadnięcia stopy z krawężnika. Podczas urazu dochodzi do gwałtownej rotacji stawu skokowego, V palec stopy skierowany jest do góry, co prowadzi do uszkodzenia więzadeł od strony przyśrodkowej. W pierwszym etapie dochodzi do bólu i obrzęku stawu, dlatego w pierwszej kolejności należy stosować okłady z zimna i trzymanie kończyny dolnej w górze.
W pierwszym etapie można zastosować zabiegi fizykoterapeutyczne. Po ustąpieniu dolegliwości bólowych należy wprowadzić ćwiczenia zwiększające zakres ruchomości stawu, ćwiczenia propriocepcji oraz ćwiczenia wzmacniające. Uzupełnieniem terapii może być zastosowanie kinesiotapiwgu, w celu stabilizacji stawu skokowego i działaniu przeciwobrzękowym.